allaputzài , vrb: allepuciae,
allepuciai,
alleputzai,
alleputzare,
alliputzai,
ellepuciare Definition
papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu
Synonyms e antonyms
allepuciri,
arrempudhire
/
addinghillai,
allepuritzare,
arrepicai 2,
assamodare,
atrigliare,
chinchinnare,
cumpòniri,
cuncodrai
Sentences
castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia)
2.
poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa!
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir,
se pomponner,
se parer
English
to dress up to make cocky (oneself)
Spanish
fortalecer,
acicalarse
Italian
rinvigorire,
ringalluzzire,
attillarsi
German
stark werden,
eitel werden,
sich aufputzen.
alloredhài , vrb rfl Definition
bestire a s'abbunzina, a improdhu
Etymon
srd.
Translations
French
se fringuer,
se nipper
English
to dress up slovenly
Spanish
vestirse mal
Italian
vestirsi in mòdo pòco elegante
German
sich schlecht anziehen.
alluxentài , vrb Definition
fàere lúghidu
Synonyms e antonyms
allucidai,
allustrai,
illuchidare
/
impompitare
Sentences
su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas!
Etymon
srd.
Translations
French
faire reluire,
se parer
English
to make bright,
to shine,
to dress up
Spanish
hacer relucir,
acicalar
Italian
far rilùcere,
brillare,
agghindarsi
German
leuchten,
glänzen,
sich herausputzen.
arrepicài 2, arrepicàre , vrb rfl: repicare Definition
su si pònnere bene de bestimentu, cuncordare cun arrepicus
Synonyms e antonyms
allaputzai,
impompitare
Sentences
ma càstia comenti si arrepicat custa bècia! ◊ est totu bèni arrepicau, oi
Etymon
spn.
repicarse
Translations
French
se pomponner
English
to wear frills,
to dress elegantly
Spanish
acicalarse
Italian
ornarsi di frónzoli,
vestire con eleganza
German
sich mit Flitterwerk schmücken,
sich mit Eleganz kleiden.
beltíre , vrb, nm: bestire,
bestiri,
bistire,
bistiri,
vestire Definition
pònnere bestimentu in dossu; su bestimentu etotu, ma prus che àteru de fémina o de pipios
Synonyms e antonyms
ghestire
/
alentai,
intrare,
pònnere
| ctr.
ischígnere,
ispogiare
Idioms
csn:
bestire ànimu a unu = pònnere corazu, animare, alentai; bestire sidi, apititu = pònnere o batire sidi, apititu; bestire apare duas cosas = intràrelas apare; bestíresi a… (fémina, ómine, preíderu e gai) = bestíresi comente a…, de pàrrere unu…; bistiri abertu = chi l'ant fatu de pòdere abbèrrere o serrare a butones, limetas e gai; su bestire podet èssere nou, betzu, largu, astrintu, curtzu, longu, zustu, addatu, serradu, abbertu
Sentences
los ant bistios e cartaos a nobu ◊ a filla mia dha bestu comenti bollu dèu ◊ Billoi bestiat a pantalonis biancus, cartzas niedhas a istafa, sa giacheta de orbaci niedhu e sa berrita ◊ a carrasegare isse si est bestidu a fémina, sa muzere a ómine ◊ una dí su príntzipi si est bestiu a piscadori
2.
a sa pitzinna li ant fatu bestires bellos ◊ li cherent samunados sos bestiredhos, a su pitzinnu
3.
e chie la podet bistire s'abba e chie ndhe la podet bocare sa malàida? ◊ a sa dommo noba che aiant bestiu petzi sas cadiras ◊ cherio cosa bona pro mi bestire apetitu ◊ pro li bestire ànimu lu bantabat ◊ su sudore li bestit prus sapore a su pane ◊ Bantoni aiat bestiu in mesu àteru nàrrere pro secare cussu negóssiu
Surnames and Proverbs
prb:
chie de s'anzenu si bestit restat ispozadu
Etymon
ltn.
vestire
Translations
French
habiller,
vêtir,
vêtement
English
to dress,
suit
Spanish
llevar,
ropa
Italian
vestire,
indossare,
vestito
German
anziehen Kleidung.
chígnere , vrb: chínghere,
cíngiri Definition
pònnere su bestimentu intrau in dossu (o fintzes in pitzu: bonete, muncadore), pònnere is coedhas de sa camisa o àteru aintru de is pantalones o de àteru bestimentu chi lompet a chintzu (a logos fintzes solu pònnere su costúmene); coment'e pigare a chintzu, nau in su sensu de bínchere / pps. chintu 1, cintu 1
Synonyms e antonyms
abbragare,
arraghilare,
atrintzai,
bestire
/
chintare,
inchínghere
/
bíncere
| ctr.
ischígnere,
spogiai
Sentences
addaghi ti ndhe pesas dae letu ti chinghes ◊ cussa camisa chinghedichela a intro de sos pantalones! ◊ sunt chinghindhe su mortu innantis chi s'ifritet ◊ como mi chingo su mucatore
2.
bi cheret detzi continentales a la chínghere a unu sardu!…◊ cussu a tie ti la chinghet in totu ◊ bi l'apo chinta!
Etymon
ltn.
cingere
Translations
French
habiller,
vêtir
English
to dress
Spanish
ceñir,
vestir,
llevar
Italian
cìngere,
vestire
German
umschließen,
anziehen.
impannitzíri , vrb, rfl Definition
pònnere bestimentu bonu, nau de unu bestiu in poberesa; in cobertantza, migliorare, andhare in bonu, fàere fortuna
Synonyms e antonyms
abboniare,
assusai
Translations
French
nipper
English
to dress again,
to get rich
Spanish
arreglarse,
acicalarse
Italian
rimpannucciare
German
neu einkleiden.
impompitàre , vrb rfl Definition
cuncordare totu bene, fàere bellu
Synonyms e antonyms
acocorodhare,
addinghillai,
afrinnicai,
allaputzai,
arrepicai 2
Sentences
su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu e cantat, cantat cretendhe de àere boghe bella
Etymon
srd.
Translations
French
se pomponner
English
to dress up
Spanish
acicalar
Italian
agghindarsi,
infronzolare
German
sich putzen.